Geschiedenis

De geschiedenis van Austerlitz gaat terug tot 1804.  De Marmont, generaal van Napoleon Bonaparte, voegde toen de Franse en Bataafse troepen samen. Om snel te kunnen reageren op een eventuele aanval van de Engelsen werden zij in het midden van het land gelegerd. De soldaten oefenden op de uitgestrekte heidevelden vanuit dit Camp de Seyst. De Marmont liet o.a. bij het kamp de pyramide aanleggen.

Het 18.000 man tellende leger was verdeeld in drie divisies. Dit leger trok allerlei marketentsters, wasvrouwen en handelaren aan. Zij vestigden zich bij die divisies. Zo ontstonden drie dorpen: Petit Ville, Marmontville en Bois-en-Ville. In 1806 was het leger vertrokken. De straatarme burgers bleven.

Op 17 augustus 1806 besloot koning Lodewijk van Holland (de broer van Napoleon) dat de drie dorpen op één plek moesten worden geconcentreerd. Het werd vernoemd naar Austerlitz in Tsjechië (het huidige Slavkov u Brna) waar Napoleon de driekeizersslag won. Lodewijk wilde Austerlitz laten uitgroeien tot een stad en verleende daarom stadsrechten. De door hem benoemde gouverneur De Pineda begon in september 1806 de drie nederzettingen te concentreren in het midden van het terrein. Dit is ongeveer rondom het huidige dorpsplein. Het is nooit een stad geworden: per 1 januari 1812 lijfde Napoleon het in bij Zeist.

In 1832 werd op de heide even buiten het dorp de boerderij “Heidenoord” gebouwd.In 1844 kwam deze in bezit van J. B. Stoop, bankier te Amsterdam. Deze was al sinds 1826 eigenaar van heidegronden rondom Austerlitz. Stoop wilde de heide met schapenmest ontginnen tot een akkerbouwgebied. Daarom maakte hij van zijn boerderij een landbouwschool. Aan de noordzijde bouwde hij een stuk aan en hij trok de landbouwonderwijzer Enklaar aan. Het verhaal gaat dat deze niet kon wennen aan de eenzaamheid in Austerlitz en daardoor aan de drank raakte. De landbouwschool mislukte. Dit had ook te maken met de crisis in de wereldhandel waardoor het niet meer lucratief was schapen te houden. Daardoor was er te weinig schapenmest voor de ontginning.

Stoops enige dochter Anna Aleida was getrouwd met Arnoud Jan de Beaufort , erfgenaam van landgoed Den Treek in Leusden. Na het overlijden van Stoop in 1856 werd het echtpaar erfgenaam van de landgoederen in Zeist en Leusden en kwam dus ook Heidenoord in hun bezit. Zij verhuurden Heidenoord maar dat bracht weinig op, want de huurders mochten de geproduceerde mest op de pachtsom in mindering brengen. Ze besloten over te gaan op de bosbouw. Heidenoord was eigenlijk niet meer nodig.

Austerlitz telde inmiddels 427 inwoners, waaronder ruim 200 protestanten. Voor hun geestelijke verzorging moesten zij zes kilometer lopen naar Zeist. Een onwenselijke situatie. In 1861 lieten de heer en mevrouw De Beaufort achter Heidenoord een kerkzaal bouwen. Heidenoord zelf werd verbouwd tot pastorie. Bovendien stelden zij zes jaar lang jaarlijks 200 gulden beschikbaar voor de hulppredikant. Toen de Hervormde Gemeente in 1864 zelfstandig werd, kreeg zij het gebouw met grond als schenking. Later werd ook de grond voor de begraafplaats geschonken.

Tot 1984 was “Heidenoord” dus ons kerkgebouw. In dat jaar werd in het centrum van Austerlitz een nieuw kerkgebouw opgeleverd: “De Hoeksteen”. Deze werd samen met de Gereformeerde Wijk 4 van Zeist betrokken. We werden een gefedereerde gemeente en vervolgens een samen-op-weg-kerk. In 2008 werden we een protestantse gemeente.

Onze oude kerk is niet gesloopt. Het is nu het Beauforthuis.

____________________________________________________________________________

De geschiedenis van de kerkelijke gemeente van 1861 tot 1984 is uitgebreid beschreven door R. Loenen in zijn boek “Van Heidenoord tot Hoeksteen”. Dit boek is nog beperkt leverbaar: à € 15,- excl. verzendkosten te bestellen via de Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken..